Przezwyciężając Dualizm. Zaślubiny Myślenia i Postrzeżeń

Stephen Edelglass, Georg Maier, Hans Gebert, John Davy

Książka szkicuje naukowo-teoretyczne i filozoficzne podstawy metody fenomenologicznej, z której korzysta się w naukach przyrodniczych i której używa się w nauczaniu poszczególnych przedmiotów w szkołach waldorfskich. Przedmowa do wydania polskiego Być może, mimo wielu niezwykłych osiągnięć współczesnej nauki, niejeden Czytelnik tej książki zadawał sobie pytania: „Czy jedyną formą poznania świata i siebie samego, która może zadowolić współczesnego człowieka, jest poznanie naukowe rozwijane w jego obecnej postaci? Czy nie istnieje inna forma poznania, spełniająca warunki, do których przywiązujemy dziś tak dużą wagę: poznania opartego na doświadczeniu, którego wyniki można przekazywać w zrozumiałej formie innym ludziom, rozwijanego przy użyciu wyraźnie określonych metod badawczych, dostępnych każdemu, kto chce podążyć tą drogą badawczą; poznania, którego wyniki rzeczywiście wzbogacają nasze rozumienie poznawanego i mają wartość dla codziennego życia oraz poszerzają i pogłębiają nasze spojrzenie na nie; poznania, które wyrasta z dotychczasowego toku rozwoju kultury ludzkiej i nie stoi w sprzeczności z duchowymi potrzebami człowieka, lecz w naturalny sposób stwarza dla nich miejsce?”. Być może niejeden z tych, którzy zadali sobie te pytania, zdecydował się porzucić współczesne poznanie, uznawszy, że nie tylko nie zaspokaja ono jego głębszych potrzeb, lecz wręcz z nimi koliduje. Książka Przezwyciężając dualizm. Zaślubiny myślenia i dostrzeżeń przedstawia taką alternatywną drogę poznawczą. Autorzy pokazują, że istnieje poznanie równie precyzyjne jak to, które jest obecnie najszerzej rozwijane, nie neguje przy tym jego rzeczywistych odkryć i osiągnięć, a potrafi je wręcz ukazać w nowym świetle, nie jest obarczone błędami w postaci redukcjonizmu, intelektualistycznej abstrakcyjności, materializmu i eliminowania z czynności poznawczej wykonującego ją człowieka. W istocie oba ujęcia wyrastają z tego samego pnia kultury nowożytnej, jednak podejście autorów niniejszej publikacji konsekwentnie urzeczywistnia ideały poznania, dbając o dostosowanie metody poznawczej do przedmiotu poznania i pozostawanie zawsze w obszarze dostępnych człowiekowi doświadczeń. Jest to prawdopodobnie pierwsza książka w języku polskim przedstawiająca naukowe podejście zjawiskowe, w którego nurcie mieściły się również dziś po części zapomniane i często błędnie rozumiane prace Goethego dotyczące między innymi barwy, minerałów, metamorfozy roślin i typu zwierzęcego. Przezwyciężając dualizm nie jest podręcznikiem ani systematycznym wykładem nowego podejścia, lecz raczej ilustrowanym przykładami szkicem, pokazującym, że takie żywe podejście poznawcze do świata jest możliwe i, co więcej, współczesnemu człowiekowi bardzo potrzebne. Od lat uprawiam poznanie w sposób przedstawiony w niniejszej książce. Zdaję sobie sprawę z jej odmienności oraz trudności, które może stwarzać komuś, kto przywykł do obecnie dominującej postawy poznawczej, zwłaszcza osobie z dużym stażem naukowym. Jednak kto nie szuka, ten nie znajduje, i może przejść obok propozycji, która – właściwe przyjęta – jest w stanie głęboko odmienić dotychczasowe spojrzenie na przyrodę i na człowieka. Ponad dwadzieścia lat temu miałem okazję bliżej poznać Stephena Edelglassa, nieco dłużej łączy mnie bliska znajomość z Georgiem Maierem, jedną z czołowych postaci przedstawionego w książce zjawiskowego podejścia do fizyki. Byłem i nadal jestem uczestnikiem i świadkiem procesu budowania nauki, o której mówi niniejsza książka. Zachęcam Czytelników, by zapoznając się z treścią książki Przezwyciężając dualizm, aktywnie włączyli się w tok narracji, by nie pozostali za biurkiem lub w fotelu, lecz przyjrzeli się zjawiskom, o których mówią autorzy, by sami wykonali część eksperymentów i samodzielnie przeszli wskazaną w książce drogę myślową. Dla opisywanego podejścia ważne jest bowiem połączenie w spójną całość doświadczenia, związanego z nim przeżycia i ogarniającego je myślenia. Życzę owocnej lektury.