Północ - Południe. Krytyczna analiza podziału świata na kraje wysoko i słabo rozwinięte

Marcin Wojciech Solarz

Człowiek od zawsze porządkował otaczający go świat. Jest to działanie tak naturalne, tak narzucające się, tak natrętne, że nie sposób wyobrazić sobie człowieka niebędącego istotą kategoryzującą - homo categoricus. Trawestując Zygmunta Baumana to tak, jakby wyobrazić sobie niewiejący wiatr lub niepłynącą rzekę. Oczywiście podziały przestrzeni nigdy nie były sztywne, niemobilne, trwałe. Jeśli jest wiatr, to wieje; jeśli jest rzeka, to płynie. Z czasem, w miarę jak rozszerzały się horyzonty przestrzeni dostępnej jednostkowemu poznaniu, a samo poznanie ujawniało olbrzymie bogactwo otaczającej człowieka rzeczywistości, wytyczane granice rozcinały coraz większe obszary, w końcu w wypadku niektórych klasyfikacji cały świat, a budowane podziały, także te proste w formie, stawały się coraz bardziej złożone i wielowątkowe. Podział na bogatą Północ i biedne Południe, na kraje wysoko i słabo rozwinięte, jest tylko jednym ze sposobów, na który można podzielić świat, choć niewykluczone, że współcześnie jest on najważniejszy. Na pewno jednak jest on rzeczywisty, gdyż nierówności we współczesnym świecie są niezmiennie bardzo widoczne. Książka została podzielona na trzy części. Pierwsza poświęcona jest genezie podziału świata na kraje wysoko i słabo rozwinięte, historii jego konceptualizacji, w tym w postaci wyrażenia „Północ-Południe”, oraz został tam przeanalizowany problem stosunków między bogatą Północą a biednym Południem, ze szczególnym uwzględnieniem kwestii ich konfliktu. W drugiej części zawarto krytykę dotychczasowych linii podziału na zamożną Północ i ubogie Południe. Wreszcie, w ostatniej, ustalono kryteria współczesnego podziału na bogatą Północ i biedne Południe, w oparciu o które przedstawiono propozycję regionalizacji świata na obszary wysoko rozwinięte i zacofane oraz omówiono wpływ globalizacji na planetarną linię podziału.